YAPI S?STEMLER?NDE ÇEL?G?N YER?
Çelik, yap? sistemlerinde kullan?labilirlik aç?s?ndan benzersiz bir malzeme olmakla birlikte, henüz birçok ülkede ve Türkiye'de hak etti?i yeri bulabilmi? de?ildir. Bu nedenle çelik sistem uygulamalar? ülkemizde çok fazla göze çarpmamaktad?r.
Ne var ki, mühendislik teknolojisi geli?mi? birçok ülkede, özellikle yüksek yap?larda, köprülerde, sanayi yap?lar?nda ve özellikle son y?llarda mimari bak?mdan sanatsal özellikler ta??yan yap?larda öncelikle tercih edilen malzeme "çelik" tir. O halde, çelik malzemenin tercih edilme nedenleri ile firma olarak çelik konstrüksiyonu önerme nedenlerimizi s?ralayal?m:
Topraklar?n?n büyük bir bölümü deprem bölgesinde bulunan ve yak?n bir geçmi?te binlerce vatanda??m?z? yitirdi?imiz, on binlercesinin evsiz kald??? depremlere ev sahipli?i yapan ülkemizde, ne üzücüdür ki, deprem etkisi olmaks?z?n bile y?k?lan binalara ?ahit olmaktay?z. Bu binalar?n y?k?lma nedenleri incelendi?inde, ortak bir neden ortaya ç?kmaktad?r: Kalitesiz ve standart d??? beton üretimi.
Her ne kadar son ç?kar?lan Yap? Denetim Kanunu ile beton üretim ve denetimi kontrol alt?na al?nmaya çal???ld? ise de, bu denetimin yaln?zca numuneler üzerinden yap?labilmesi ve çelik gibi standart ve rijit bir fabrikasyon üretimin mümkün olamamas? (ki betonarme çeli?i ile betonun birle?erek betonarme sistemleri olu?turmas? ile, detaylarda ç?kan sorunlar artmaktad?r), betonarme sistemler ile ilgili ilk sorunu ortaya ç?karmaktad?r. Elbette ki, statik ve betonarme hesaplar? usulüne uygun yap?lm?? ve ayn? ?ekilde standartlara uygun imal edilmi? sistemlerde bu sorun olmayacak, betonarme sistem güvenli bir ?ekilde ta??y?c?l???n? sa?layacakt?r. Ancak esas sorun, yukar?da anlat?ld??? üzere üretim kontrolündeki zorluklard?r.
Çelik malzemenin, form verilebilirlik aç?s?ndan s?n?r tan?mamas?, beton gibi kal?p gerektirmemesi, özellikle sanayi yap?lar? gibi düzensiz yap?larda mühendislerin, sanat yap?lar?nda da mimarlar?n birinci tercih nedeni olmas?n? sa?lam??t?r. Ayr?ca kal?p gerektirmemesi ve beton gibi herhangi bir priz süresinin beklenmemesi, süre aç?s?ndan da çeli?i ön plana ç?karmaktad?r. Çelik yap?da form aç?s?ndan tek s?n?r, hayal gücünüzdür.
Betonarmeye göre çok daha büyük aç?kl?klar, çok daha küçük ve bol alternatifli kesitlerle ve çok daha dü?ük zati a??rl?klarla geçilebilmekte, dolay?s? ile ta??nabilir yükler artmaktad?r. Bunun do?al bir sonucu olarak, temel boyutlar? küçülmekte ve daha kötü zeminlerde ,daha büyük yap?lar in?a edilebilmektedir.
Çelik yap? sistemleri ile, zemin katlar? tamamen kolondan ibaret olmayan çok katl? yüksek yap?lar yapmak mümkün olmaktad?r. Bina zati a??rl?klar? dü?ük oldu?undan, yüksek yap?larda kolon en kesitleri zemin katta bile, betonarme sistemlerdeki kesit boyutlar?ndan çok daha küçük ç?kmaktad?r.
Bunlarla birlikte, çelik yap? imalat?nda kar??la??lan birtak?m sorunlar da mevcuttur:
Ülkemizde çelik konstrüksiyona yönelim henüz çok dü?ük seviyede oldu?undan ve bunun da yeterli talebi do?urmamas?ndan dolay?, fabrikalar?m?zda üretilen çelik profil kesit alternatifleri s?n?rl?d?r. Çelik profil kesit tablolar?nda gördü?ümüz kesitlerin bir k?sm? ülkemizde ne yaz?k ki üretilmemektedir. Bu sorun, malzemelerin çoklu kesitler kullan?lmas? ile a??labilmekte, ancak bu da i?çili?in artmas?na neden olmaktad?r.
Dü?ük üretim potansiyeli ve talep azl???, çelik malzemenin fiyat?na da yans?maktad?r. Ülkemizde üretilen çelik malzeme fiyatlar?, çeli?in yo?un olarak kullan?ld??? di?er ülkelerden daha yüksektir. Bu fiyatlar?n dü?mesi ve kesit alternatiflerinin artmas?, ancak çelik yap? bilincinin yerle?mesi ve talebin artmas? ile mümkün olacakt?r.
Çelik malzemenin en büyük dü?man? korozyon olmakla birlikte, üretilen endüstriyel antipas, boya, galvaniz, vb. ürünleri ile bu sorun kolayl?kla ortadan kald?r?labilir. Günlük olarak kulland???m?z birçok e?yan?n (otomobil, beyaz e?ya, vb.) çelik malzemeden üretilip uzun y?llar dayand???n? ve boya ile korunduklar?n? hat?rlayal?m.
Sonuç olarak, günümüz in?aat teknolojisi, çelik yap? sistemlerini giderek artan bir zorunluluk olarak ortaya ç?karmaktad?r. Gerek mühendis, gerek di?er meslek gruplar?ndan olsun, tüm vatanda?lar?m?z bu bilince ne kadar erken var?r ve uygulamas?nda ?srar ederse, ülkemizdeki yap?la?man?n kalk?nmas?na ve daha sa?lam yap?lara o derece katk?da bulunmu? oluruz.